Trẻ từ 1 đến 2 tuổi phát triển nhanh chóng trong việc thể hiện nhu cầu qua cử chỉ và âm thanh. Từ 2 tuổi trở lên, trẻ bắt đầu nói các câu đơn giản và hiểu nhiều từ hơn, nhận ra các đồ vật quen thuộc và phản ứng theo chỉ dẫn đơn giản. Nhưng nếu ngôn ngữ của con bạn dường như không phát triển, bạn sẽ bắt đầu tự hỏi liệu con mình có bị chậm nói, chậm phát triển ngôn ngữ hay không. Bài viết dưới đây, Omega Vit sẽ trang bị kiến thức giúp bố mẹ nắm bắt các dấu hiệu chậm nói ở trẻ để sớm đưa ra các biện pháp can thiệp.
Chậm nói là gì?
Sự phát triển ngôn ngữ của trẻ bắt đầu ngay từ sơ sinh. Đến 1 tuổi, trẻ bắt đầu bập bẹ những từ đơn như ba, bà, măm, mẹ,… Lên 2 tuổi, vốn từ vựng của trẻ đã có khoảng 50 từ và bắt đầu biết nói những câu dài hơn. Đến 3 tuổi, vốn từ vựng của trẻ có thể lên tới 1000 từ.
Chậm nói là khi trẻ không đạt được các cột mốc nói điển hình nói trên. Nếu đến hai tuổi mà trẻ vẫn không thể nói rõ ràng (chỉ lặp lại lời người khác hoặc không nói gì), không hiểu được các yêu cầu đơn giản, chỉ trỏ và lẩm bẩm để bày tỏ, hoặc phát âm không rõ đến mức khó hiểu, thì bạn nên đưa trẻ đến bác sĩ nhi khoa hoặc chuyên gia ngôn ngữ để được can thiệp sớm.
Nguyên nhân dẫn đến tình trạng chậm nói ở trẻ
Tình trạng trẻ chậm nói khá phổ biến và có xu hướng tăng lên trong nhiều năm qua. Theo các chuyên gia, trung bình cứ 10 trẻ thì có một trẻ chậm nói so với bình thường, nhưng điều này không có nghĩa là trẻ bị chậm phát triển.
Một nghiên cứu từ năm 2018 đến 2022 cho thấy sự gia tăng rõ rệt tỷ lệ trẻ chậm nói. Mức tăng này được quan sát ở nhiều nhóm tuổi khác nhau, với trẻ hai tuổi có tỷ lệ chẩn đoán cao nhất, tiếp theo là trẻ một tuổi. Các yếu tố như ít tương tác xã hội, căng thẳng tâm lý và thay đổi trong thói quen chăm sóc đã góp phần vào sự gia tăng này.
Trẻ chậm nói có thể đến từ nhiều nguyên nhân khác nhau, có thể kể đến như:
– Yếu tố sinh học: Có trẻ chậm nói do các vấn đề về sức khỏe như bệnh lý về tai, rối loạn thính giác, hoặc do các vấn đề về não bộ. Dính thắng lưỡi cũng có thể gây ra chậm nói. Đây là một tình trạng bẩm sinh khi dây thắng lưỡi ngắn hơn mức bình thường. Điều này có thể hạn chế động tác của lưỡi, ảnh hưởng đến việc bú, ăn và cả phát triển ngôn ngữ. Tình trạng này khá phổ biến ở khoảng 5% trẻ em.
– Yếu tố tâm lý – xã hội: Trong một số trường hợp, môi trường gia đình và cách nuôi dạy cũng ảnh hưởng đến khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ. Cuộc sống bận rộn khiến cho các bậc phụ huynh ít có thời gian giao tiếp, chơi cùng với trẻ. Ngoài ra việc trẻ sớm tiếp xúc với các thiết bị điện tử như điện thoại, tivi cũng dẫn đến không muốn tương tác với bố mẹ, ông bà và mọi người xung quanh.
– Yếu tố phát triển: Trẻ em phát triển ở những tốc độ khác nhau, và một số trẻ có thể tự phát triển kỹ năng ngôn ngữ chậm hơn so với bạn đồng trang lứa mà không liên quan đến bất kỳ vấn đề sức khỏe nào cụ thể.
– Ảnh hưởng của đại dịch COVID-19: Đại dịch đã ảnh hưởng đáng kể đến sự phát triển ngôn ngữ của trẻ em, đặc biệt là do việc giảm tương tác xã hội, thay đổi trong thói quen sinh hoạt và giáo dục trong thời gian cách ly và giãn cách xã hội.
– Yếu tố dinh dưỡng và sức khỏe: Thiếu hụt dinh dưỡng, đặc biệt là thiếu hụt omega-3 và axit folic, có thể ảnh hưởng đến sự phát triển ngôn ngữ và trí não của trẻ.
– Sự chậm phát triển toàn diện: Trẻ em có sự chậm phát triển toàn diện, bao gồm cả ngôn ngữ và vận động, có thể là dấu hiệu của các vấn đề sức khỏe như tự kỷ hoặc các rối loạn phát triển khác
Việc xác định chính xác nguyên nhân của tình trạng chậm nói ở trẻ là quan trọng để có thể can thiệp phù hợp và kịp thời.
5 dấu hiệu trẻ chậm nói giúp mẹ phát hiện sớm
1. Vốn từ vựng hạn chế
Phát triển ngôn ngữ của mỗi trẻ ở mỗi giai đoạn diễn ra khác nhau nhưng thường từ 18 tháng tuổi, trẻ bắt đầu nói được một số từ cơ bản. Đến 24 tháng tuổi, vốn từ của trẻ sẽ mở rộng lên đến 200-300 từ.
Trên 30 tháng, số lượng từ trẻ sử dụng thường đạt 450 từ, và đến 36 tháng tuổi (3 tuổi), trẻ có thể sử dụng đến 1,000 từ. Nếu trẻ có vốn từ ít hơn so với mức trung bình này, cha mẹ nên tìm sự tư vấn từ chuyên gia ngôn ngữ hay bác sĩ nhi khoa.
2. Trẻ thích sử dụng hành động hơn là lời nói
Trong thời gian tập nói, trẻ thường sử dụng lời nói kết hợp với cử chỉ. Trẻ có thể nói rất nhiều, tay chân hoạt náo để thể hiện tâm trạng hay mong muốn của mình. Ngược lại, trẻ chậm nói sẽ thích dùng hành động để thể hiện mong muốn hơn, chẳng hạn như kéo tay người lớn đến chỗ mình muốn. Điều này gây khó khăn cho người lớn trong việc hiểu ý muốn và nhu cầu thực sự của trẻ.
3. Không nghe thấy và không bắt chước được âm thanh
Vấn đề về thính giác có thể là một trong các nguyên nhân khiến trẻ chậm nói. Do không nghe rõ những gì người khác nói, trẻ sẽ gặp khó khăn trong việc hiểu, nói theo hay bắt chước ngôn ngữ. Cha mẹ cần theo dõi và đưa trẻ đến khám chuyên khoa tai mũi họng khi phát hiện dấu hiệu bất thường.
4. Không phản ứng với các yêu cầu đơn giản
Khi trẻ phát triển đến 3 tuổi, khả năng nghe và hiểu ngôn ngữ thường tiến bộ rõ rệt. Trẻ không chỉ hiểu được các câu nói đơn giản mà còn có thể tiếp nhận và xử lý các yêu cầu phức tạp hơn.
Ví dụ, trẻ có thể nhận biết và thực hiện hành động theo yêu cầu như “Nhặt cái này lên và đưa cho mẹ” hoặc “Bật quạt cho mẹ”. Nếu bạn nhận thấy rằng trẻ phản ứng chậm hoặc có vẻ không hiểu các câu hỏi đơn giản như “Con có đói không?” hoặc “Con muốn đi ngủ chưa?”, đây có thể là một dấu hiệu cho thấy con mắc chứng chậm nói.
- Không thể nói thành câu hoàn chỉnh
Một trong những dấu hiệu rõ ràng của việc trẻ chậm phát triển ngôn ngữ là trẻ chỉ nói được những câu ngắn, giới hạn ở khoảng 2-3 từ. Dù có thể biểu đạt một số ý đơn giản thông qua các cụm từ ngắn gọn nhưng trẻ lại gặp khó khăn khi cố gắng kết hợp nhiều từ để tạo thành câu dài và hoàn chỉnh.
Mẹ cần làm gì để ngừa chậm nói cho trẻ
1. Kiểm tra các vấn đề sức khỏe của trẻ
Hãy đảm bảo trẻ không có yếu tố phát triển bất thường nào trước khi ưu tiên các biện pháp khác. Ngay từ khi mang thai mẹ hãy thăm khám định kỳ để sớm phát hiện dấu hiệu bất thường.
Khi trẻ chào đời, hãy kiểm tra sức khỏe tổng quát và chú ý đến các dấu hiệu phát triển của trẻ, đặc biệt là thính lực, não bộ. Nếu trẻ bị dính thắng lưỡi hãy gặp bác sĩ nhi khoa để can thiệp sớm nếu cần thiết.
2. Cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng
Bên cạnh việc bổ sung vitamin, khoáng chất, ba mẹ hãy lưu ý bổ sung đầy đủ Omega 3. Omega 3 và axit folic đóng vai trò thiết yếu trong sự phát triển trí não và khả năng ngôn ngữ của trẻ.
Ngoài chế độ ăn uống hàng ngày, ba mẹ có thể sử dụng thêm các sản phẩm bổ sung Omega 3 hàm lượng cao như Omega Vit. Đây là một sản phẩm được nhập khẩu nguyên hộp từ châu u, có xuất xứ từ Lysi – thương hiệu dầu cá số 1 thế giới, giúp bổ sung Omega 3 tinh khiết, đậm đặc, hỗ trợ phòng ngừa và cải thiện triệu chứng chậm nói, cũng như giúp phát triển tối ưu não bộ tăng khả năng tập trung, ghi nhớ của trẻ.
3. Dành thời gian cho trẻ
Sự hỗ trợ của ba mẹ đóng vai trò quan trọng trong việc phòng ngừa chậm cho trẻ. Bạn có thể khuyến khích khả năng nói của trẻ thông qua các phương pháp sau:
– Tương tác và giao tiếp thường xuyên: Hãy bắt đầu nói chuyện với trẻ ngay từ khi chào đời, đáp lại những tiếng thủ thỉ và bập bẹ của bé. Mẹ nên nói chuyện, kể chuyện, hát, và đọc sách cho bé ngay từ khi còn nhỏ. Việc này giúp bé tiếp xúc với ngôn ngữ và phát triển kỹ năng ngôn ngữ.
– Chơi cùng trẻ: Bạn có thể chơi những trò chơi đơn giản với bé như ú òa, chí chí chành chành… Qua trò chơi, trẻ học cách giao tiếp, bày tỏ cảm xúc và ngôn ngữ.
– Cha mẹ hãy dành cho con sự chú ý hoàn toàn khi nói chuyện với con. Khi bạn hỏi, hãy cho trẻ đủ thời gian để trả lời và bình tĩnh hướng dẫn nếu trẻ im lặng. Mỗi trẻ phát triển theo tốc độ riêng. Vì vậy hãy kiên nhẫn và hỗ trợ bé trong quá trình phát triển ngôn ngữ của mình.
– Tránh lạm dụng thiết bị điện tử: Cha mẹ hãy giới hạn thời gian sử dụng TV, máy tính bảng, điện thoại… cho bé. Việc tiếp xúc quá nhiều với màn hình sẽ làm giảm thời gian tương tác trực tiếp, ảnh hưởng đến phát triển ngôn ngữ.
Cuối cùng, cha mẹ đừng quên rằng, mỗi trẻ là một cá thể riêng biệt và có tốc độ phát triển ngôn ngữ khác nhau. Cha mẹ nên quan tâm và dành nhiều thời gian tương tác ngay từ khi trẻ còn nhỏ để kịp thời phát hiện và giúp con nhanh chóng đạt được các cột mốc cần thiết. Nếu mẹ lo lắng về tình trạng chậm nói của trẻ đừng ngần ngại tìm kiếm sự giúp đỡ từ chuyên gia nhé.
Xem thêm: 3 Cách dùng Omega Vit cho bé cực hiệu quả, mẹ lưu ngay về nhé!